«..με το που αλλάζει ο καιρός, κάτι με πιάνει! Σαν μελαγχολία να το πω! σαν κατάθλιψη.. δεν ξέρω! Π.χ. τώρα πλησιάζουν τα Χριστούγεννα! Όλα γιορτινά, δρόμοι στολισμένοι, φώτα, μουσική.. και όμως εγώ νιώθω ότι θέλω να κλειστώ στο σπίτι και να μην ξαναβγώ! Βέβαια.. τώρα που το σκέφτομαι αυτό συμβαίνει κάθε φορά που αλλάζει ο καιρός! Είναι κάτι που πρέπει να ανησυχήσω;»

Το καταθλιπτικό συναίσθημα που παρουσιάζεται στο κείμενο, φαίνεται να είναι πιο έντονο στη μετάβαση από το καλοκαίρι στο χειμώνα και αρκετές φορές κλιμακώνεται μέχρι την περίοδο των Χριστουγέννων. Ειδικά εκείνες τις μέρες σε πολλούς ανθρώπους υπάρχει μια αυξημένη πίεση από την ανάγκη για «υποχρεωτικό» καταναλωτισμό και κοινωνικές επαφές. Αλλά και μια «υποχρεωτική» χαρά για ευτυχισμένες στιγμές εν αναμονή των Χριστουγέννων και της αλλαγής του χρόνου, που πρέπει να βιώσουν γιατί «όλοι την βιώνουν, αρά έτσι πρέπει να νιώθω και εγώ!». Αυτά τα «πρέπει» είναι που έρχονται να επιβαρύνουν ψυχολογικά και συναισθηματικά τους ανθρώπους εκείνες τις μέρες. Ξεχνάμε όμως πως ο καθένας έχει διαφορετικά βιώματα, αναμνήσεις, απώλειες, οικογενειακές συνήθειες και να θέλει να βιώσει το Χριστουγεννιάτικο κλίμα με τον δικό του τρόπο και όχι με το «υποχρεωτικό» καταναλωτικό πρότυπο και τρόπο ζωής που επιβάλλεται.

Πέραν όμως αυτών που προαναφέρθηκαν , δεν πρέπει να μας διαφεύγει μια σημαντική λεπτομέρεια: το μέγεθος και το χρονικό διάστημα ύπαρξης του καταθλιπτικού συναισθήματος. Η έντονη μελαγχολική διάθεση, οι πολλές ώρες ύπνου σε συνδυασμό με την υπερβολική λήψη φαγητού, η απώλεια ενδιαφέροντος για καθημερινές ασχολίες, η έλλειψη συγκέντρωσης αλλά και η σωματική και ψυχική κόπωση είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα που μας μαρτυρούν την λεγόμενη Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή (Seasonal Affective Disorder). Η ΕΣΔ εμφανίζεται συνήθως κατά τα τέλη του φθινωπόρου ή τις αρχές του χειμώνα και υποχωρεί κατά τις ηλιόλουστες μέρες της άνοιξης και του καλοκαιριού. Βέβαια υπάρχουν και οι περιπτώσεις (ελάχιστες βέβαια) να εμφανιστούν συμπτώματα την άνοιξη και το καλοκαίρι. Σε κάθε περίπτωση πάντως, τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινήσουν με μια ήπια μορφή και να επιδεινωθούν όπως προχωράει ο καιρός. Στην ουσία η ΕΣΔ είναι μια υποκατηγορία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής (ανήκει στις διαταραχές διάθεσης) η οποία εμφανίζεται και φεύγει με βάση τις εποχές. Ενδεχομένως η εμφάνισή της να οφείλεται στα επίπεδα σεροτονίνης (νευροδιαβιβαστής, υπεύθυνος για την διάθεση), τα επίπεδα μελατονίνης (επηρεάζει τις συνήθειες ύπνου και διάθεσης) αλλά και τη μειωμένη εμφάνιση ηλιακού φωτός. Φυσικά, σημαντικό ρόλο παίζει η κληρονομικότητα, η ηλικία (το φαινόμενο είναι πιο έντονο στις μεγαλύτερες ηλικίες), το φύλο (οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς) αλλά και η γεωγραφική θέση που ζει το άτομο (πιο έντονα φαινόμενα παρατηρούνται σε περιοχές που είναι κοντά στον βόρειο και νότιο πόλο όπου υπάρχουν μεγάλα διαστήματα απουσίας φωτός ή μη). Για τα άτομα που παρουσιάζουν ΕΣΔ προτείνεται φωτοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία αλλά και εναλλακτικές μορφές θεραπείας όπως η γιόγκα και το μασαζ.

Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να προφυλλάσουμε τον εαυτό μας από τα “πρέπει” και τις καταναγκαστικές συνήθειες που μας “επιβάλλουν” και μας επιβαρύνουν συναισθηματικά. Ας περνάμε όσο γίνεται πιο δημιουργικά και ξέγνοιαστα τις ελεύθερες ώρες μας, με άτομα που μας κάνουν να χαμογελάμε.. γιατί το έχουμε ανάγκη!

Ολυμπία Καλαμπαλίκη | Ψυχολόγος – MSc στη “Ψυχική Υγεία” – Ειδικευμένη στη διαχείριση πόνου